Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

   Bu ayetin mâkabliyle cihet-i irtibatına gelince:

   Vaktâ ki Kuran-ı Kerim, birincisi muttaki mü’minler, ikincisi inatlı kâfirler, üçüncüsü iki yüzlü münafıklar olmak üzere, insanları üç kısma ayırdı ve aralarında taksimat ve teşkilât yaptı ve her bir kısmın sıfatını ve akıbetini beyan etti; sonra   يَاَ اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا   ayetiyle her üç kısma tevcih-i hitap ederek onları ibadete emir ve davet etti. Demek, bu ayetin evvelki ayetlere terettübü ve onları takip etmesi, hane ve binanın mühendisin krokisine, amelin ilme, kazanın kadere terettübü ve birbirini takip etmeleri gibidir. Evet, evvelki ayetlerde yapılan teşkilât ve taksimat, kroki ve plandan sonra, bu ayette ibadet binasının yapılmasına emredilmiştir. Ve o ayetlerde verilen bilgi ve malumattan sonra, bu ayette amel ve ibadete emredilmiştir. Ve onlarda yazılan sıfat ve istihkaklara göre, burada emir ve nehiyler ile hükümler verilmiştir. Ve keza, evvelki ayetlerde insanların taksimatı, ahval ve sıfatı zikredildikten sonra, makamın iktizasıyla, bu ayet onları takip etmiştir.

   Vaktâ ki Kur’an-ı Kerim insanların her üç fırkasından bahsetti ve her bir fırkanın sıfatını ve akıbetini söyledi, sâmiin arzusu ve makamın iktizası üzerine, Kur’an-ı Kerim, gaybdan hitaba intikal ederek, onlara karşı şu hitapta bulundu. Evet, bazı adamlar hakkında gâibane konuşanların bilâhare konuşmalarını hitaba çevirmelerinde şöylece bir nükte-i umumiye vardır:

   Meselâ, bir şahsın iyiliğinden veya fenalığından bahsedilirken, gerek konuşanda, gerek dinleyende ya tahsin veya tel’in için bir meyil uyanır. Sonra gitgide o meyil öyle kesb-i şiddet eder ki, sahibini o şahısla görüştürüp şifahen konuşmaya kuvvetli bir arzu uyandırır. Burada, sâmilerin o meyillerini tatmin etmekle, makamın iktizası üzerine, Kur’an-ı Kerim onları sâmilerin huzuruna götürüp kendilerine hitap ile tevcih-i kelâm etmiştir. Bu ayette, gaybdan hitap edilen iltifat ve intikalde hususî bir nükte de vardır ki, ibadetle yapılan tekliften hasıl olan meşakkat, hitab-ı ilâhiyeden neş’et eden zevk ve lezzetle karşılanır ve insanlara ağır gelmez. Ve keza, hitap suretiyle ibadeti teklif etmek, abd ile Hâlik arasında vasıta olmadığına işarettir.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat