Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَاَبْصَارِهِمْ

   Bu cümledeki kelimelerin işaretlerine gelince:

   Evvelki cümlelerde gözlerini kör, kulaklarını sağır etmek şanında olan esbab zikredildikten sonra, bu cümlede müsebbebatı meşiet-i ilâhiye ile bağlar. Sonra, evvelki cümlelere atfeden (  و  ) harfi, esbabın perdesi altında tasarruf eden ve bütün esbab ve illetler üzerinde murakabe eden bu kudretin, ancak nazar-ı hikmet olduğuna işarettir.  

   لَوْ   : Bu kelimenin tazammun ettiği kıyas-ı istisnaî şöyle tasvir edilebilir: Meşiet-i ilâhiyenin olmaması, zehab-ı, sem’ ve basarın olmamasına illettir. Zehab-ı sem’ ve basarın olmaması da, meşietin olmadığını bildirmeye bir delil ve bir illettir. Ve keza, meşiet-i ilâhiyeden maada bütün esbab tekemmül etmiş de olsa, ancak meşiet-i ilâhiyenin taallûkuyla göz ve kulaklarının işi bitmiş olacağına işarettir. 

   شَآءَ   tabiri, müsebbebatı esbabla bağlayan meşiet ve irade-i ilâhiye olduğuna delâlet eder. Öyle ise tesir kudretindir; esbab ise, kudretin nazar-ı zâhiride umur-u hasise ile mübaşereti görünmemesi için vaz’ edilmiş perdelerdir.

   اَللّٰهُ   : Lafza-i Celâlinin sarahatle zikri, halkı fazlaca esbaba ehemmiyet vermekten zecr ve menetmekle, esbabın perdesi altında tasarruf eden yed-i kudreti görmeye fikirleri davet eder.

    شَآءَ   fiilinin bir mef’ul ile takyid edilmeyerek mutlak bırakılması, meşiet ve irade-i ilâhiyenin kâinatın ahvalinden müteessir olmadığına ve mevcudatın sıfât-ı ilâhiyeye tesirleri bulunmadığına işarettir. Yani beşerin iradesi ve sair sıfatları, mevcudatın hüsün ve kubh, büyüklük ve küçüklük gibi ahvalinden müteessir olduğu gibi sıfât-ı ilâhiye müteessir olmaz; sıfat-i ilâhiyeye göre hepsi müsavidir. 

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat