يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ اَبْصَارَهُمْ   : Bu cümledeki kelimelerin işgal ettikleri yerlerle münasebetleri ve her birinin taşıdığı işaretleri ise: Evvelâ, bu cümle müste’nifedir; yani, mâkabliyle bağlı değildir. İsti’nafı ise mukadder bir suale cevaptır.

   Sual: Berk, zulmetleri dağıtan ziyadar bir ateştir. Onlar, onun ziyasından istifade etmediler mi?

   Elcevap: Bir faide ve bir menfaat görmeleri şöyle dursun, berk’in zararından ve belâsından korktular diye Kur’an-ı Kerim bu cümle ile o mukadder suale cevap vermiştir.

   Kurbiyeti ve yakınlığı ifade eden   يَكَادُ    kelimesinin bu cümlede delâlet ettiği mana şöyledir: Gözlerini hatfedecek, yani kaptıracak ve kör edecek esbab mevcud olduğuna rağmen, her nasılsa bir mâniden dolayı henüz kör olmamışlardır. Kaptırmak manasını ifade eden   يَخْطَفُ   kelimesinde pek güzel ve lâtif bir belâgat vardır. Şöyle ki:

   Eşyanın suretlerini alıp getirmek için gözün gönderdiği ziya, esna-i rahta eşyaya yetişmezden evvel, birdenbire şimşek çakar. O şimşek kapıcı bir kuş gibi gözdeki o ziyayı alır, götürür. Veya gözün şuaı eşyanın şekillerini alıp getirirken, gecenin gözü hükmünde olan şimşek, kemal-i süratle hücum ederek, gözün elinden o şekilleri alır götürür. Sanki zulmeti kaldırmakla eşyayı gösteren şimşek, o bedbahtların eşyayı görmelerine razı olmadığından, onların gözlerinin şuaından o şekilleri alıp götürüyor.

    عُيُونٌ   kelimesine tercihen zikredilen   اَبْصَارَهُمْ   ünvanı, Kur’an’ın beyan ettiği kat’î bürhanlara karşı körlük gösteren münafıkların basiret ve kalblerindeki kötü niyetlerini ve amellerini yâd ettirmekle teşhir etmek içindir. Zira, göz kalbin ayinesidir; kalbin muzmeratı gözde görünür.

    كُلَّمَۤا اَضَآءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ وَاِذَآ اَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا   Bu ayeti teşkil eden kelimelerin işaretleri: Evvelâ, bu cümle yine müste’nife olup, mâkabliyle alâkadar değildir. Ancak sâmiin hatırına gelen şu suali cevaplandırıyor: