bâtınından ise, “Nasıl ekserisi fukara ve nazarımızda sefih olan mü’minler gibi olacağız?” diye diğer bir mana çıkıyor.

   Sonra, Kur’an-ı Kerim, onların mü’minlere attıkları sefahet taşını  اَلاَ اِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَآءُ   cümlesiyle onlara iade etmekle, kendilerine yutturmuştur. Çünkü, inat ve cehaletleri bu dereceye vasıl olanın hak ve müstahakı beynennâs teşhir edilmekle, sefahetin kendisine münhasır olduğunu ilân etmektir. Sonra,   وَلٰكِنْ لاَيَعْلَمُونَ   cümlesiyle onların cehl-i mürekkeble cahil olduklarına işaret etmiştir ki; bu gibi cahillere nasihat tesir etmediğinden, onlardan tamamıyla i’raz etmek lazımdır. Çünkü, nasihatı dinleyen, ancak cehlini bilenlerdir. Bunlar cehillerini de bilmezler.

   Bu ayetin ihtiva ettiği cümlelerin eczası arasında bulunan irtibata gelelim: 

     وَاِذَا قِيلَ لَهُمْ اٰمِنُوا كَمَآ اٰمَنَ النَّاسُ   cümlesindeki   اِذَا   katiyeti ifade ettiğinden, emr-i maruf ile halkı irşad etmek lüzumuna işarettir. Siga-i meçhul ile zikredilen   قِيلَ  , nasihatin alâ sebili’l-kifaye vacip olduğuna işarettir. Ve  اَخْلِصُوا فِى اِيمَانِكُمْ   gibi ihlâs lâfzını ihtiva eden bir cümleye bedel   اٰمِنُوا   lâfzının zikredilmesi, ihlâsı olmayan imanın imandan addedilmemesine işarettir. Ve   كَمَآ اٰمَنَ النَّاسُ   lâfzıyla güzel bir misal, bir numune, bir örnek gösterilmiştir ki, onlara ittiba ederek ihlâslı bir imana gelsinler.   نَاسُ   lâfzında iki nükte vardır ve o iki nükte vicdanları emr-i marufa icbar eden âmillerdendir.

   Birincisi:   نَاسُ   ünvanı herkesi cumhur-u nâsa tabi olmaya davet eder. Çünkü, cumhura muhalefet öyle bir hatadır ki, o hatayı irtikab etmek kalbin, vicdanın şanından değildir.