Sual: Onların maksatları umum insanlar değildir. Niçin onların fesadı bütün insanlara sirayet etsin?

  Elcevap: Evet, siyah bir gözlüğü takan adam her şeyi siyah ve çirkin görür. Kezalik, basiret gözü de nifak ile perdelenirse ve kalb küfür ile peçelenirse bütün eşya çirkin ve kötü görünür ve bütün insanlara, belki kâinata karşı bir buğz ve bir adavete sebep olur. Hem de, küçük bir dişlinin kırılmasıyla büyük bir makine müteessir olduğu gibi, bir şahsın nifakıyla heyet-i beşeriyenin intizamı müteessir olur. Zira, adalet intizam ve İslâmiyet ve itaatla olur. Maalesef onların serptikleri zehirler tabakadan tabakaya intikal ede ede bu zillet ve sefaleti ismar etmiştir. 

    قَالُۤوا اِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ   Yani, “Halkı ifsad etmeyin” denildiği zaman “Bizler ancak ıslah edici insanlarız” iddiasında bulundular.  اِنَّمَا  ’da iki hasiyet var:

   Birincisi, dahil olduğu hükmün hakikaten veya iddiaden malum olması lazımdır. Bu hasiyetten nasihat edenleri tezyif etmeye ve cehaletlerine olan sebatlarını izhar etmeye bir remiz vardır. Yani, “Bizim ıslah edici olduğumuz malumdur. Binaenaleyh, mesleğimizde sebat ederiz, nasihatlere kulak vermeyiz.”

   İkinci hasiyet, hasr’dır. Bu hasr’dan dahi onların salâhlarına hiçbir fesadın karışmamış olduğuna bir remiz vardır ki, bu remizden onların salâhlarına fesad karışıyor diye mü’minlere bir tariz vardır. Sebat ve devamı ifade eden ism-i fail sigasıyla   مُصْلِحُونَ  ’un   نُصْلِحُ  ’ya tercihen zikredilmesi salâhlarının sabit ve daimi bir sıfat olduğundan şimdiki halleri de ayn-ı salâh olduğuna işarettir. Sonra onlar bu kelâmlarında da münafıklık ediyorlar. Zira bâtınen fesadlarını salâh addettikleri gibi zâhiren. “Bu amelimiz mü’minlerin salâh ve menfaatleri içindir” diye mürailik yapıyorlar.