Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

   İşte, bu misaldeki cümlelerin arasındaki münasebetlere dikkat edilirse, mezkûr ayetin cümleleri arasında bulunan münasebet halkaları güzelce görünecektir. Evet, aralarında öyle fıtrî bir nizam vardır ki, îcaz ve ihtisarından i’cazın yüksek sesleri işitilir.

   Mezkûr ayetin her bir cümlesinin heyetindeki vech-i intizam:

   Evet, katiyeti ifade eden   وَاِذَا قِيلَ لَهُمْ  ’deki   اِذَا  , kötü ve fena şeyleri men’ ve nehy etmek lazım ve vacip olduğuna işarettir. Failin terkiyle siga-i meçhul ile zikr edilen   قِيلَ  , kötü bir şeyi nehy etmek farz-ı kifaye olduğuna işarettir. Menfaat ve lütfu ifade eden   لَهُمْ  ’deki (  ل  ), yapılacak nehiylerin tahkir ve tahakküm suretiyle değil, ancak nasihat tarzıyla lazım olduğuna işarettir.

    لاَ تُفْسِدُوا   şöyle bir kıyas-ı istisnai'ye işarettir ki: “Böyle yapmayın! Aksi takdirde karışıklıklar meydana gelir, insanlar arasında itaat rabıtası kesilir, adalet ihtilale inkılâb eder, ittifak ve ittihadın ipleri kopar, fesad doğmaya başlar. Öyle ise böyle yapmayın ki, fesad olmasın.”   فِى اْلاَرْضِ   , nehyi tekid, zecri idame ettiriyor. Çünkü, nasihat muvakkat olduğu için inzicarın devamı lazımdır. Bu da vicdanın heyecana getirilmesiyle olur. Bu dahi ya şefkat-i cinsiyenin uyandırılmasıyla veya nefret-i umumiyeye maruz kalmak korkusuyla olur. Evet,   فِى اْلاَرْضِ   kelimesi her iki ciheti de temin eder. Zira   اَرْضِ   kelimesi lisan-ı hâliyle, “Sizin bu fesadınız, nev-i beşere sirayet eder. Nev-i beşerin, bilhassa fakirlerin ve masumların sizlere kötülüğü nedir ki, onlara karşı böyle fenalıkta bulunuyorsunuz. Şefkat-i cinsiyeniz yok mudur? Niçin merhamet etmiyorsunuz? Evet, teslim ettik ki, sizin şefkat-i cinsiyeniz yoktur. Hiç olmazsa nefret-i umumiyeden korkunuz” diye onları ikaz ediyor.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat