içinde tesadüfi işler bulunsun veya abes ve faidesiz olsun veya müteaddit eller karışsın veya ustası her şeye muktedir olmasın veya her şey ona musahhar olmasın. İşte, ey arkadaş! Haddin varsa, buna karşı bir bahane bul.

   YEDİNCİ BÜRHAN: Ey arkadaş! Gel, şimdi bu cüz’iyatı bırakıp, saray şeklindeki bu acib âlemin eczalarının birbirine karşı olan vaziyetlerine dikkat edeceğiz.

   İşte, bak; bu âlemde o derece intizam ile külli işler yapılıyor ve umumi inkılâblar oluyor ki, adeta bütün bu saraydaki mevcut taşlar, topraklar, ağaçlar, her bir şey birer fail-i muhtar gibi bütün bu âlemin nizamat-ı külliyesini gözetip, ona göre tevfik-i hareket ediyor.

   Birbirinden en uzak şeyler, birbirinin imdadına koşuyor. İşte, bak; gaipden acip bir kafile ^(Haşiye)  çıkıp geliyor. Merkepleri ağaçlara, nebatlara, dağlara benzerler; başlarında birer tabla-i erzak taşıyorlar. İşte bak; bu tarafta bekleyen muhtelif hayvanatın erzaklarını getiriyorlar. Hem de bak, bu kubbede o azim elektrik lambası, ^(Haşiye)  onlara ışık verdiği gibi, bütün taamlarını öyle güzel pişiriyor; yalnız, pişirilecek taamlar, bir dest-i gaybî tarafından, birer ipe takılıp ^(Haşiye)  ona karşı tutuluyor. Bu tarafa da bak. Bu biçare zaif, nahif, kuvvetsiz hayvancıklar, nasıl onların başı önünde, lâtif gıda ile dolu iki tulumbacık ^(Haşiye)  takılmış, iki çeşme gibi; yalnız, o kuvvetsiz mahluk, onu ağzına yapıştırması kâfidir.

   Elhasıl, bütün bu âlemin bütün eşyası, birbirine bakar gibi birbirine yardım eder, birbirini görür gibi birbirine elele verir; birbirinin işini tekmil için