On Birinci Hüccet-i İmaniye

(Yirmi İkinci Sözün Birinci Makamı)

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

وَيَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ

۞ وَ تِلْكَ الْاَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ

   Bir zaman, iki adam, bir havuzda yıkandılar; fevkalâde bir tesir altında kendilerinden geçtiler. Gözlerini açtıkları vakit, gördüler ki, acib bir âleme götürülmüşler. Öyle bir âlem ki, kemal-i intizamından, bir memleket hükmünde, belki bir şehir hükümünde, belki bir saray hükmündedir. Kemal-i hayretlerinden, etraflarına baktılar. Gördüler ki; bir cihette bakılsa azim bir âlem görünüyor, bir cihette bakılsa muntazam bir memleket. Bir cihette bakılsa, mükemmel bir şehir; diğer bir cihette bakılsa, gayet muhteşem bir âlemi içine almış bir saraydır. Şu acaib âlemde gezerek seyran ettiler. Gördüler ki, bir kısım mahluklar var; bir tarz ile konuşuyorlar. Fakat, bunlar, onların dillerini bilmiyorlar. Yalnız, işaretlerinden anlaşılıyor ki, mühim işler görüyorlar ve ehemmiyetli vazifeler yapıyorlar.

   O iki adamdan birisi arkadaşına dedi ki: “Şu acib âlemin elbette bir müdebbiri ve şu muntazam memleketin bir maliki, şu mükemmel şehrin bir sahibi, şu musanna sarayın bir ustası vardır. Biz çalışmalıyız, onu tanımalıyız. Çünkü, anlaşılıyor ki, bizi buraya getiren odur. Onu tanımazsak, kim bize medet verecek? Dillerini bilmediğimiz ve onlar bizi dinlemedikleri şu âciz mahluklardan ne bekleyebiliriz? Hem, koca bir âlemi bir memleket suretinde, bir şehir tarzında, bir saray şeklinde yapan ve baştanbaşa harika şeylerle dolduran ve müzeyyenatın envaıyla tezyin eden ve ibretnüma mucizatlarla donatan bir Zat, elbette bizden